Het recente artikel in De Tijd toont opnieuw een schrijnende realiteit aan: jaarlijks betalen ruim 10.000 Vlamingen gemiddeld meer dan 7.000 euro erfbelasting op het gemeenschappelijke vermogen dat ze van hun overleden echtgenoot erven. In totaal vloeit zo bijna 75 miljoen euro per jaar naar de Vlaamse begroting – geld dat wordt weggenomen van mensen die net hun levenspartner hebben verloren en moeten betalen over vermogen dat ze samen hebben opgebouwd.
Een ongelijkheid die al jaren bekend is
CD&V-parlementslid Peter Van Rompuy heeft gelijk wanneer hij deze situatie discriminerend noemt. Koppels die getrouwd zijn met gemeenschap van goederen betalen erfbelasting op alles boven de helft van hun gemeenschappelijk vermogen, terwijl koppels met scheiding van goederen deze belasting kunnen omzeilen door een verblijvings- of toekenningsbeding toe te voegen aan hun huwelijkscontract.
Dit probleem is echter niet nieuw. Al jaren wijzen verschillende politieke partijen op deze ongelijkheid. In 2018 pleitte N-VA’s Jos Lantmeeters al voor een rechtvaardige vrijstelling, waarbij hij voorstelde om “een bepaald bedrag vrij te stellen van erfbelasting” als tussenstap naar een volledige vrijstelling. Ook in het Vlaams Parlement zijn er voorstellen ingediend voor de volledige afschaffing van erfbelasting tussen partners.
Ook Open VLD-parlementslid Mercedes Van Volcem heeft zich in maart 2023 uitgesproken voor de afschaffing van erfbelasting tussen partners. Zij noemde het treffend “een taks op verdriet” die mensen als onrechtvaardig ervaren: “Je verliest je partner en de overheid taxeert je op je verdriet.” Van Volcem wees er ook op dat de situatie nog schrijnender wordt wanneer oudere mensen kort na hun partner overlijden – dan wordt op korte tijd twee keer het tarief van 27 procent toegepast.
Open VLD ging nog een stap verder en toonde aan dat een vrijstelling tussen partners niet alleen rechtvaardig is, maar ook budgettair voordelig kan zijn. Door de progressiviteit van de erfbelasting kan het uitstellen van de belasting tot het overlijden van de langstlevende partner zelfs meer opbrengen voor de schatkist. Van Volcem berekende dat de afschaffing van erfbelasting tussen partners de Vlaamse overheid ongeveer 162 miljoen euro zou kosten, maar stelde voor dat er ruimte is “door het afschaffen van de woonbonus”.
De praktijk toont de absurditeit aan
In de praktijk blijkt dat mensen inderdaad massaal op zoek gaan naar manieren om erfbelasting tussen partners te vermijden. Dit is volkomen begrijpelijk: het gaat immers om gezamenlijk opgebouwd vermogen, en mensen vinden het terecht niet fair dat daarop belasting moet worden betaald wanneer een van beiden overlijdt.
De Vlaamse Belastingdienst heeft in verschillende voorafgaande beslissingen bevestigd dat koppels met scheiding van goederen en een toekenningsbeding geen erfbelasting hoeven te betalen. Dit heeft er soms toe geleid dat echtgenoten hun huwelijksstelsel aanpassen om die vrijstelling te bekomen. In sommige gevallen vond de Vlaamse Belastingdienst wel terecht dat er sprake was van fiscaal misbruik en dat die echtgenoten geen erfbelasting kunnen vermijden met hun overstap.
Een oproep voor politieke moed
Na jaren van mooie woorden en voorstellen is het tijd voor daadwerkelijke actie. Het argument dat er geen budget is, houdt geen steek. Maak dat budget dan vrij. Als we lezen dat er 75.000 euro wordt besteed aan een app die uiteindelijk niet wordt gebruikt, geeft dat alleen maar meer frustratie bij de burger.
Ik hoop dat er eindelijk politieke moed is om dit thema af te werken en een vrijstelling in te voeren. Als een volledige vrijstelling op korte termijn niet haalbaar is, dan kan een vrijstelling voor een bepaald bedrag een pragmatische tussenstap zijn. Op lange termijn moeten we echter streven naar een volledige vrijstelling van erfbelasting tussen partners.
Het is tijd dat we ophouden met het belasten van verdriet en het wegnemen van geld van mensen die hun levenspartner hebben verloren over vermogen dat ze samen hebben opgebouwd. Andere landen zoals Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten hebben deze stap al lang gezet. Vlaanderen mag niet achterblijven in het creëren van een rechtvaardig belastingsysteem dat het rechtvaardigheidsgevoel van de burgers respecteert.
June, 25 juni 2026.
